ترجمه فرایند تبدیل یک زبان به زبان دیگر است. در دهکده جهانی پیدا کردن زبان مشترک بین انسان ها برای انتقال تجارب، یافته ها، علایق و …. مهم ترین اصل است. Translation یک فرایند پیچیده است. توضیح این پروسه وقتی دشوار می شود که با مفهومی به نام transcreation آشنا می شویم. از نظر لغوی این واژه ها به یک مفهوم اشاره می کنند ولی نتیجه ترجمه خلاقانه با آنچه که در ترجمه های رایج دیده می شود بسیار متفاوت است.
Translation v.s. Transcreation
به سادگی می توان ترجمه را با برگردان لغات یکی دانست در واقع هم همینطور است مترجم با دانش و مهارتی که دارد کلمات به کار رفته در یک متن را از زبان مبدا به زبان انگلیسی به نوعی برگردان می کند. اما موضوع وقتی پیچیده تر می شود که مترجم، احساس و قضاوت خود را نیز به ترجمه اضافه می کند. بنابراین ذات مترجم می تواند کلمات گزین شده در برگردان لغات را تحت تاثیر قرار دهد.
به زبان ساده در صنعت ترجمه ظرایف و لطایف بیشماری وجود دارد که موجب تغییر در ترجمه های مختلف می شود. چنانچه دو مان یکسان را به چندین مترجم خوب و با تجربه بسپارید نتیجه هرگز یکی نخواهد شد. جای بسی شگفتی است ولی هیچ دو مترجمی به طور دقیق از یک متن، یک ترجمه را ارائه نمی دهند.
ترجمه خلاقانه چیست؟
برخلاف داده های ریاضی معمولا جواب درست یا غلط در صنعت ترجمه وجود ندارد. به عنوان یک قاعده کلی هر چه سند انتزاعی تر باشد، اختلاف بین ترجمه ها بیشتر است. این به معنی اشتباه بودن ترجمه ها نیست. صحیح یا دقیق بودن ترجمه ها زیر سوال نمی رود بلکه این تفاوت ناشی از ترجمه خلاقانه است.
برای مثال در ترجمه شعر تفاوت بین ترجمه و ترجمه خلاقانه بیشتر دیده می شود. در همه زبان های دنیا انتخاب واژه های یکسان برای انتقال مفاهیم مورد نظر شاعر به زبان دوم، تقریبا غیر ممکن است. هر مترجم می تواند درست ترین ترجمه را با واژگان مورد نظر خود انجام دهد.
اما در مورد دستورالعمل های استفاده از توستر، اختلاف در گزینش کلمات وجود ندارد. در ترجمه اشعار همیشه احساسات و تفسیر شخصی نیز دخالت دارد و این موضوع در ترجمه طرز کار با توستر دخیل نیست.
تفاوت در ترجمه خلاقانه و ترجمه لغوی
ترجمه آمیزه ای از هنر و صنعت است. داشتن مهارت های تخصصی در واژگان زبانی، آشنایی با اصطلاحات و ضرب المثل ها و …. نتیجه را به مراتب ارزنده تر می کند. اما هنر مترجم در اینست که بتواند احساس نویسنده را به خواننده انتقال دهد. این مهارت را در هیچکدام از ترجمه های ماشینی نمی توان دید.
ترجمه خلاقانه زنده است و در زمان های مختلف انعطاف پذیری بیشتری دارد. همیشه 2 و 2 مساوی با 4 نیست. روایت های ترجمه شده در طول تاریخ دستخوش تغییراتی بوده اند که ناشی از دریافت مترجم از اوضاع موجود بوده است. حتی بزرگترین رمان های ادبی جهان نیز نمی توانند به گونه ای یکسان در زبان های مختلف، ترجمه شوند. ترجمه های خلاق در ارتباط مستقیم با فرهنگ و آداب و رسوم، نگرش و احساسات و پیشینه تاریخی جوامع است.
اگر transcreation به درستی اجرا شود نقش موثری در بازاریابی بین المللی دارد. یک پیام تبلیغاتی قانع کننده باید با توجه به فرهنگ و آداب اجتماعی کشور مقصد، ترجمه شود. برگردان لغت به لغت پیام تبلیغاتی از زبان مبدا می تواند شبهاتی را در زبان مقصد ایجاد کند. مترجم باید با حفظ عناصر کلیدی، ترجمه ای قابل قبول ارائه دهد که واکنش مورد نظر را در خواننده هدف به وجود آورد.